Son 21 yılın en yüksek enflasyonu Ocak ayında yaşandı
DİSK-AR, ocak ayı yıllık resmi tüketici enflasyonunun son 21 yılın en yüksek düzeyinde gerçekleştiğini fakat resmi enflasyonun halkın yaşadığı enflasyonu yansıtmadığını duyurdu. Yaptığı açıklamada DİSK-AR, “TÜİK, halkın hissettiği enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır” söyledi.
TÜİK Ocak-2024 TÜFE verilerini yayımladı. Verilere göre TÜFE’deki (2003:100) değişim 2024 Ocak’ta bir önceki aya göre yüzde 6,7, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 54,72 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 64,86 olduğu görüldü.
DİSK-AR tarafından konuyla ilgili “TÜİK, Aralık 2023 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 69,71 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamıyor ve madde fiyat listesini açıklamıyor. Madde fiyatları halen karartılmış durumda. Bu nedenle enflasyon oranının hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor.” açıklamasını yaptı. Sözlerinin devamında “Resmi ortalama enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir.” denilen açıklamada, “Uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya Merkez Bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Ancak TÜİK, aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan ‘hissedilen/algılanan enflasyon’u açıklamıyor. Bu nedenle DİSK-AR olarak TÜİK’in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonunu yeniden hesaplıyoruz. TÜİK, halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır. TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.” dedi.
DİSK-AR’ın TÜİK verilerini kulanarak yaptığı açıklamada, gıda enflasyonunun ortalama yüzde 69,7, emeklilerde gıda enflasyonunun ise yüzde 85,6 olduğu görüldü. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 79,5 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 91,1 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 109,5 oldu.
Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 66,7, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 50,8. şeklinde. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 110 iken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 51 oranında oldu. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini gösteriyor.
TÜFE ve gıda fiyatları endeksindeki artışlar sürüyor. 2005 yılında 114,49 olan TÜFE endeksi, Ocak 2024’te 1.984,02, 2005’te 111,95 olan gıda fiyatları endeksi ise 2024’te 2.814,14 seviyesine çıktı. Böylece TÜFE 2005’ten bu yanda 17 kat; gıda fiyatları ise 2005’ten bu yana 25 kat arttı. 2005’te yüzde 9,24 olan yıllık enflasyon oranı 2024’te yüzde 64,86 seviyesinde oldu. 2005’te yüzde 6,79 olan yıllık gıda enflasyonu ise 2023’te yüzde 69,71 seviyesine yükseldi.
Diğer taraftan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açıldı. Aralık 2005’te TÜFE’yle aynı seyreden gıda fiyatları endeksi Ocak 2024’te TÜFE’nin 830 puan (yüzde 41,8) üstüne çıktı.
Dar gelirlilerin ve emeklilerin gıda enflasyonu hesabında, TÜİK’in gelire göre tüketim harcamasının ve temel gelir kaynağının hanehalkı tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı 2022 verileri ile ana harcama gruplarına göre TÜFE verilerinin esas alındığı belirtildi.
